Spondiloliz ve Spondilolistezis

Anatomi

Omurganız, birbiri üzerine yığılmış, omur adı verilen 24 küçük dikdörtgen şekilli kemikten oluşur. Bu kemikler, omuriliği koruyan bir kanal oluşturmak için bağlanır.

Alt sırttaki beş omur, lomber omurgayı oluşturur.

Omurganızın diğer bölümleri şunları içerir:

• Omurilik ve Sinirler: Bu “elektrik kabloları” beyniniz ve kaslarınız arasında mesajlar taşıyan omurilik kanalından geçer. Sinir kökleri, omurlardaki açıklıklardan omurilikten dışarı çıkar.
• Faset Eklemler: Bitişik omurların arasında ve arkasında stabilite sağlayan ve omurganın hareketini kontrol etmeye yardımcı olan küçük eklemler vardır. Faset eklemler menteşeler gibi çalışır ve her iki tarafta omurganın uzunluğu boyunca çiftler halinde uzanır.
• Intervertebral Diskler: Omurlar arasında esnek intervertebral diskler bulunur. Bu diskler düz ve yuvarlaktır ve yaklaşık yarım inç kalınlığındadır. Omurlararası diskler, omurları yastıklar ve yürürken veya koşarken amortisör görevi görür.

Spondiloliz ve spondilolistezis, farklı spinal durumlardır ancak bunlar genellikle birbirleriyle ilişkilidir.

Spondiloliz Nedir?

Spondilolizde, pars interarticularis (pars kırığı) boyunca bir çatlak veya stres kırığı gelişir. Pars interarticularis, omurun üst ve alt faset eklemlerini birbirine bağlayan küçük, ince bir kısmıdır.

Bu kırık en sık olarak lomber omurganın beşinci omurunda meydana gelir, ancak bazen dördüncü lomber omurda da meydana gelir. Kırık, kemiğin bir tarafında veya her iki tarafında meydana gelebilir.

Pars interarticularis, vertebranın en zayıf kısmıdır. Bu nedenle, birçok sporu karakterize eden tekrarlayan stres ve aşırı kullanımdan kaynaklanan yaralanmalara karşı en savunmasız alandır. Spondiloliz yaralanma veya spor katılımı olmadan her yaştan insanda ortaya çıkabilir. Çoğu zaman, spondilolizi olan hastalarda bir dereceye kadar spondilolistezis de olacaktır.

Spondilolistezis Nedir?

Spondilolistezde, kırık pars interarticularis ayrılarak yaralı omurun doğrudan altındaki omur üzerinde kaymasına veya öne doğru kaymasına izin verir. Çocuklarda ve ergenlerde, bu kayma en çok hızlı büyüme dönemlerinde (örneğin ergenlik dönemi) ortaya çıkar

Doktorlar genellikle spondilolistezi kayma miktarına bağlı olarak düşük dereceli veya yüksek dereceli olarak tanımlar. Yüksek dereceli kayma, kırık omurun genişliğinin %50’sinden fazlası altındaki omur üzerinde öne doğru kaydığında meydana gelir. Yüksek dereceli kaymaları olan hastalarda, ciddi ağrı ve sinir yaralanması yaşama ve semptomlarını hafifletmek ve daha fazla kötüleşmeyi önlemek için cerrahiye ihtiyaç duyma olasılığı daha yüksektir.

Etyoloji

Aşırı Kullanım

Hem spondiloliz hem de spondilolistezis, jimnastik, futbol ve halter gibi lomber omurganın sık sık aşırı gerilmesini (hiperekstansiyon) gerektiren sporlara katılan gençlerde ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir. Zamanla, bu tür tekrarlayan aktivite pars interarticularis’i zayıflatabilir ve omurun kırılmasına ve/veya kaymasına neden olabilir.

Genetik

Alt lomber omurga, dik yürüyen tüm çocuklar, ergenler ve yetişkinlerde spondiloliz bölgesinde stres zayıflığı geliştirme riski taşır. Doktorlar, bazı insanların normalden daha ince omur kemiğiyle doğabileceklerine inanıyor ve bu onları kırıklara karşı daha savunmasız hale getirebilir.

Belirtileri Nelerdir?

Çoğu durumda, spondiloliz ve spondilolistezli hastalarda herhangi bir belirgin semptom görülmez. İlişkisiz bir yaralanma veya durum için bir röntgen çekilene kadar koşullar keşfedilmeyebilir.

Semptomlar ortaya çıktığında, en yaygın semptom bel ağrısıdır. Bu ağrı:

• Bir kas gerginliğine benzerdir.
• Kalçalara ve uylukların arkasına yayılır.
• Aktivite ile kötüleşir ve dinlenme ile düzelir.

Spondilolistezisli hastalarda kas spazmları aşağıdakiler de dahil olmak üzere ek belirti ve semptomlara yol açabilir:

• Sırtta sertlik
• Uyluğun arkasındaki kaslarda (hamstring kasları) katılaşma
• Ayakta durmakta ve yürümekte zorluk

Şiddetli veya yüksek dereceli kayması olan spondilolistezis hastalarının bir veya iki bacağında karıncalanma, uyuşma veya güçsüzlük olabilir. Bu semptomlar, omurilik sinir kökü kırığın yakınında omurilik kanalından çıkarken üzerindeki baskıdan kaynaklanır. Spondiloliz ve spondilolistezden kaynaklanan ağrı, belin ortasında başlar ve aşağı doğru yayılır.

Bilgisayarlı Tomografi (BT) taramaları, kırık veya kayma hakkında daha fazla bilgi edinme ve tedavinin planlamada yardımcı olabilir.

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) taramaları, omurlar arasındaki intervertebral disklerde erken dejenerasyon olup olmadığını veya kaymış bir omurun omurilik sinir köklerine baskı yapıp yapmadığını belirlemeye yardımcı olabilir.

Tedavi

Spondiloliz ve spondilolistezis tedavisinin amaçları şunlardır:

• Ağrıyı azaltma
• Yeni bir pars kırığının iyileşmesi
• Spor ve diğer günlük aktivitelere dönüşün sağlanması

Spondiloliz ve Spondilolistezisin Ameliyatsız Tedavisi

Spondilolizi ve düşük dereceli spondilolistezisi olan çoğu hasta için, sırt ağrısı ve diğer semptomlar cerrahi olmayan tedavi ile düzelecektir

Cerrahi olmayan tedavi şunları içerebilir:

• İstirahat: Belli bir süre boyunca sırtın alt kısmına aşırı baskı uygulayan spor ve diğer faaliyetlerden kaçınmak, genellikle sırt ağrısını ve diğer semptomları iyileştirmeye yardımcı olabilir.
• Non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar: İbuprofen ve naproksen gibi ilaçlar şişliği azaltmaya ve sırt ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir.
• Fizik Tedavi: Spesifik egzersizler esnekliği geliştirmeye, gergin hamstring kaslarını esnetmeye ve sırt ve karın bölgesindeki kasları güçlendirmeye yardımcı olabilir.
• Destek: Bazı hastalar, omurgadaki hareketi sınırlamak ve yeni bir pars kırığının iyileşmesine izin vermek için bir süre sırt desteği takmak zorunda kalabilir. Ani veya akut ağrı başlangıcı olan sporcular breys tedavisine aday olsa da daha uzun süreli ağrısı olan hastalar uygun değildir. Bu hastalarda stres kırığının iyileşme şansı aylarca korse kullanıldıktan sonra bile düşük olacaktır.

Spondiloliz ve Spondilolistezisin Cerrahi Tedavisi

Aşağıdakilere sahip olan spondilolistezis hastalarına cerrahi önerilebilir:

• Şiddetli veya yüksek dereceli kayma
• Giderek kötüleşen kayma
• Ameliyatsız bir tedavi döneminden sonra düzelmeyen sırt ağrısı

Beşinci lomber vertebra ile sakrum arasındaki spinal füzyon, spondilolistezis hastalarının tedavisinde en sık kullanılan cerrahi prosedürdür.

Spinal füzyonun amaçları şunlardır:

• Kaymanın daha fazla ilerlemesini önleme
• Omurgayı stabilize etme
• Sırt ağrısını hafifletme

Ameliyat Prosedürü

Spinal füzyon aslında bir kaynak işlemidir. Temeli, etkilenen omurları tek ve sağlam bir kemiğe dönüşecek şekilde kaynaştırmaktır. Füzyon, hasarlı omurlar arasındaki hareketi ortadan kaldırır ve omurga esnekliğinin bir kısmını alır. Teori, ağrılı omurga segmenti hareket etmezse, incinmemesi gerektiğidir.

Prosedür sırasında, önce bel omurgasındaki omurlar yeniden hizalanır. Kemik grefti adı verilen küçük kemik parçaları daha sonra kaynaştırılacak omurlar arasındaki boşluklara yerleştirilir. Zamanla kemikler, kırık bir kemiğin iyileşmesine benzer şekilde birlikte büyür.

Kemik greftini yerleştirmeden önce, omurgayı daha da stabilize etmek ve başarılı füzyon şansını arttırmak için metal vidalar ve çubuklar kullanılabilir.

Bazı durumlarda, yüksek dereceli kayması olan hastalarda omurilik sinir köklerinde de bası olacaktır. Bu durumda, spinal füzyonu gerçekleştirmeden önce omurilik kanalını açmak ve sinirler üzerindeki baskıyı hafifletmek için bir prosedür uygulayabilir.

Sonuçlar

Spondilolizis ve spondilolistezis olan hastaların çoğunluğu, bazen birkaç hafta veya birkaç ay içinde ağrı ve diğer semptomlardan kurtulur. Çoğu durumda, hasta birkaç komplikasyon veya nüks ile kademeli olarak spora ve diğer aktivitelere devam edebilir.

Gelecekteki yaralanmaları önlemeye yardımcı olmak için sırt ve karın kaslarını germek ve güçlendirmek için özel egzersizler yapması önerilebilir. Ek olarak, komplikasyon takibi için düzenli kontrollere ihtiyacınız olacaktır.